Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας διαθέτει κατά τεκμήριο τις ικανότητες για να φέρει εις πέρας μια διαδικασία βελτίωσης του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των ΑΕΙ, γιατί αυτό συμβάλλει στη γενικότερη ανάγκη ανάταξης της χώρας. Ο πρόσφατος νόμος–πλαίσιο 3549/2007, οι νόμοι για την αξιολόγηση στα ΑΕΙ, τις διδακτικές μονάδες κ. ά. παρέχουν νέες νομοθετικές αφετηρίες στον νομοθέτη –ένα «spill-over effect» – το οποίο, αν αξιολογηθεί, θα προσφέρει στέρεα νομιμοποιητικά θεμέλια στις νέες αλλαγές. Επειδή η απόσταση μεταξύ «καινής» κτίσης και «κενής» κτίσης στην πολιτική δεν είναι μεγάλη, η κυβέρνηση έχει την ευθύνη να συναρμόσει τις νέες προτάσεις με την ισχύουσα νομοθεσία που βρίσκεται στην ίδια κατεύθυνση, προκειμένου η μεταρρύθμιση να αποκτήσει ουσιαστικό περιεχόμενο. Ειδικότερα:

1. Ο ν. 1268/82 συγκρότησε το «πανεπιστήμιο των ομάδων» και ενίσχυσε τα δημοκρατικά στοιχεία της λειτουργίας του, ενώ οι μεταρρυθμίσεις της Μ. Γιαννάκου (2004-07) έθεσαν στόχο την ευθυγράμμιση της εθνικής πολιτικής προς τους στόχους της διαδικασίας της Μπολόνια. Ποιο είναι το πρόταγμα και η φιλοσοφία που διέπουν τις προτάσεις της σημερινής κυβέρνησης; Δεν υπάρχει καν αναφορά στη στρατηγική 2020, η οποία περιλαμβάνει τις θεμελιώδεις κατευθύνσεις για μια βιώσιμη ανάπτυξη στην Ε. Ε.

2. Σχετικά με τη χρηματοδότηση, ήδη προβλέπεται η αξιολόγηση ως προϋπόθεση της χρηματοδότησης (ν. 3549/2007, άρθρο 5). Στις προγραμματικές συμφωνίες υπουργείου - ΑΕΙ (ΦΕΚ Β΄, 1844-6, 3.9.2009) για πρώτη φορά καθιερώνεται τετραετής προγραμματισμός και σχετικός αλγόριθμος κατανομής σύμφωνα με ορισμένα κριτήρια.

3. Σχετικά με την αποτελεσματικότερη διακυβέρνηση των ΑΕΙ, αντί του συμβουλίου διοίκησης, είναι προτιμότερο να αξιοποιηθεί η τεχνογνωσία των Σχολών Διοίκησης και Οικονομίας και ο θεσμός του γραμματέα από τα ΑΕΙ (ν. 3549/2007, άρθρο 6). Επειδή τα μεγέθη της χώρας είναι μικρά, τα περιφερειακά συμβούλια θα οδηγήσουν μάλλον στον κατακερματισμό της πολιτικής. Αντιθέτως, θα μπορούσαν να συγκροτηθούν «οριζόντια» συμβούλια ανά κλάδο επιστημών, τα οποία θα ενταχθούν στην ορθώς προτεινόμενη Ανεξάρτητη Αρχή Χρηματοδότησης, ώστε να γίνεται και καλύτερη αξιολόγηση της κοινωνικής ωφέλειας των δαπανών και της συμβολής των ΑΕΙ στην αειφόρο ανάπτυξη. Η περίπτωση του Higher Education Funding Council της Βρετανίας είναι αρκετά διδακτική.

4. Σχετικά με τον «Καλλικράτη» στα ΑΕΙ, η ανάγκη πρέπει να τεκμηριωθεί έπειτα από μια καλή ανάλυση κόστους - ωφέλειας. Οι σύγχρονες τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας καταρρίπτουν επιχειρήματα περί κόστους διοικητικής διαδικασίας ή αδυναμίας ερευνητικής συνεργασίας. Αν ολοκληρώνονται με επιτυχία ερευνητικά προγράμματα μεταξύ ΑΕΙ διαφορετικών κρατών της Ε. Ε., γιατί αυτό δεν είναι εφικτό μεταξύ τμημάτων σε διπλανές πόλεις ή νομούς; Οι συγχωνεύσεις ΑΕΙ δεν είναι πανάκεια και συχνά οδηγούν σε αντίθετα αποτελέσματα (βλ. την απόπειρα συγχώνευσης Imperial College-UCL προ ετών στην Αγγλία).

5. Θα ήταν λάθος να προβληθούν οι μεταρρυθμίσεις ως ένα α-πολιτικό ή υπερ-πολιτικό ζήτημα, καθώς στον πυρήνα τους έχουν ένα βαθύτατα πολιτικό ζήτημα, τις σχέσεις κράτους - πανεπιστημίου. Η διαδικασία συγκρότησης μιας ισχυρής συμμαχίας συναίνεσης δεν είναι μόνο συνάρτηση μιας μεθόδου πολιτικής επικοινωνίας, αλλά κυρίως της ποιότητας των νέων ρυθμίσεων και των συμφερόντων που αυτές θίγουν.

Πηγή : kathimerini.gr